Szwedzki rok, święta, tradycje i obyczaje • Szwecja Zimna

Wydawać by się mogło, że czas wszędzie płynie tak samo. Nic bardziej mylnego… Okazuje się, że szwedzki rok rządzi się swoimi prawami. Polubiłam go bardzo szybko i przywykłam. Każdy kolejny rok jest dla mnie pewnym stałym cyklem, może nie do końca zrozumiałym, ale powtarzalność sprawia, że oczekiwanie na kolejne święta z roku na rok przychodzą znacznie łatwiej. Wydaje mi się do tego, że z każdym rokiem odkrywam je na nowo i cieszę się nich bardziej. A o czym ja tu piszę do was? O tym, że szwedzkie tradycje wyznaczają rytm. A on wchodzi w krew tak samo, jak cynamon wprost z kanelbulle z łykiem porannej kawy.

Jest w tym całym szwedzkim celebrowaniu roku coś szalonego. Szaleni są prezenterzy w telewizji śpiewający radośnie w kwiecistych wiankach na głowie, szalone są ilości semli popijane litrami kawy, szalone są sznapsy, które ułatwiają wszystkim tańce wokół majowego słupa wraz ze słowami „małej żabki”. Czy życie nie polega na tym, żeby czasem sobie trochę odpuścić i pocieszyć się pięknym wolnym dniem?

Styczeń

Wraz z noworocznymi toastami co roku robimy noworoczne postanowienia. Na siłowni tłok! Jak zwykle dieta dietą, ale na jeszcze jedną Semlę w Gateau zawsze znajdzie się miejsce!

Nie rozstaję się ze śniegowcami, a w samochodzie wożę łopatę do śniegu. Trzynastego rozbieramy choinkę i zastanawiamy się gdzie ją wyrzucić.

W styczniu mamy przełom, zaraz po najkrótszym dniu w roku. Nie wychodzę z domu bez okularów przeciwsłonecznych, a spacery w śniegu, albo jazda na nartach sprawiają, że zapominam o zimnie. Kolejny rok obiecuję sobie spróbować jazdy na łyżwach długodystansowych na jeziorze. Zaraz będzie wiosna!

Luty

Zaraz są ferie zimowe, i powietrze robi się jakieś wiosenne. Nie odpuszczam z nartami 🙂 Prawdopodobnie gdzieś w lutym idę na pierwszy rower, oszukując się, że wcale przecież nie jest tak zimno.

Walentynki mnie niespecjalnie wzruszają, ale za to kwiaty w kwiaciarniach są przepiękne!

Marzec

Czy to już wiosna? W Fettisdagen zjadam kilka semli, na zdrowie, a co! Na nartach już nie jeżdżę, ponieważ śnieg stopniał, ale zimowego płaszcza jeszcze nie odważę się schować. W ogródku powoli wychodzą narcyzy. Zaczynam widzieć sąsiadów wystawiających w bezruchu twarze do słońca. Robię to samo! I wtedy nagle zaczynam się źle czuć… Katar, kaszel, łzawiące oczy. Dotychczas nigdy nie cierpiałam na alergie. Po przyjeździe do Szwecji się zaczęło… i nie tylko u mnie. Okazuje się, że całkiem sporo ludzi przeprowadzających się tu na stałe zaczyna silnie odczuwać świeży wiosenny powiew pyłków. Da się przeżyć – parę tabletek z apteki i nie jest źle!

Kwiecień

Miesiąc otwieramy Wielkanocą! W kwietniu da się jeszcze zjeść semlę. Jest już na prawdę sporo słońca! Ludzie zaczynają się opalać 🙂 Koło 24. kwietnia mogą już zakwitnąć wiśnie na Kungsträdgården. Poza tym wiosna w rozkwicie! Dzień trwa prawie 16h! Zamykamy miesiąc wielkim ogniskiem na Valborgsmässoafton.

Maj

W maju ruszamy z sezonem grillowym! Połowa miesiąca to też dobry pomysł na zadbanie o ogródek. Rower w maju to jest to! Ciekawe czy w następnym roku znowu zapomnę o wolnym na Kristi Himmelfärds dag 🙂

Czerwiec

To dla mnie najwspanialszy szwedzki miesiąc. Dni w Sztokholmie są bajecznie długie! Potrafię wyjść na rower o 22 i wrócić jak jest jeszcze w miarę jasno! Kulminacją tej cudowności jest Midsommar! Potem są leniwe szwedzkie wakacje. Większość rodziców bierze długie tygodnie wolnego w pracy (bo jak się ma dzieci w Szwecji to tak, na TYGODNIE wolnego można sobie pozwolić). Sztokholm pusty…

Lipiec

Piekę jagodzianki co kilka dni, jak co roku, ponieważ las jest pełny jagód 🙂

Sierpień

Być może ostatnie podmuchy ciepła umilają mi rowerowe leśne wycieczki. Surströmmingspremiär, jak co roku nie robi na mnie wrażenia. Natomiast Kräftskiva to coś na co zaczynam czekać z niecierpliwością!

W tym roku stwierdziłam, że wydaje się, że ktoś mnie w dzieciństwie chyba oszukał. W sierpniu w Szwecji nie jest już wcale tak ciepło jak w Polsce, sierpień to już nie wakacje – taki napływ myśli miałam to jak moje sąsiadki w połowie miesiąca zadowolone wymaszerowały do szkoły.

Tempo po wakacjach zwalnia, wszystko powoli wraca do swojego porządku. Zaczyna więcej padać, robi się chłodniej. Połowa września zwiastuje, że „winter is coming”. Szwedzi ze strojów kąpielowych płynnie przeskakują w wodoodporne płaszcze, w kieszeniach których mają chyba już wcześniej przygotowane czapki i rękawiczki.

Wrzesień

Dzień jest już znacząco krótszy, dlatego powoli w oknach zaczyna być widać te cudowne lampki, o których zapominam latem. Kątem oka widzę sąsiadkę, która w swoim oknie uwielbia palić świeczki. Co dzień zapala jedną w oknie w kuchni, jakby na kogoś czekała. Ona jednak nie czeka – ona się cieszy. Powiedziała mi kiedyś, że uwielbia zimę oraz długie wieczory, które dają jej niezwykły spokój. Ja też polubiłam te długie wieczory. I też zapalam świeczki. Pogoda rzeczywiście już nie rozpieszcza. Robi się coraz chłodniej. Szwedzi wyciągają powoli płaszcze, kurteczki, czapeczki i rękawiczki… Co więcej – zdarzają się bardzo wietrzne dni. Zaczynam myśleć o wyciągnięciu zimowej kurtki.

Po przemyśleniu i przeczekaniu kilku dni od opisania tego miesiąca nieco za bardzo z góry stwierdzam, że we wrześniu to Szwecja się ani trochę nie patyczkuje. Z lata przechodzi od razu do zimy. Wieczorne wyjście po koty w samych klapeczkach bez skarpet wbija szpilki w moje stopy. Nie mogę się potem parę minut z zimna otrząsnąć.

Dobrą stroną miesiąca jest wysyp kurek i borówki brusznicy. Wydaje się, że to najbardziej leśny miesiąc!

Październik

Bez wątpienia w październiku siedzę pod kocem z herbatą i głaszczę koty, oglądając seriale. Co roku kupuję wiadro cukierków, a sąsiadki przychodzą wziąć po jednym na Halloween. Następnego dnia oddaje im resztę. W październiku zaczynam zauważać lekkie problemy ze wstawaniem, ale narazie się nimi nie przejmuję. Kulminacja ciemności dopiero w listopadzie i grudniu.

Listopad

Jak wyżej, ale idę na cmentarz pooglądać znicze na Wszystkich Świętych, a w połowie miesiąca zjem gęś (może wreszcie się uda!). Listopad często daje w kość. Przypominam, ze głaszcze koty już od października. Jest to jeden z ciemniejszych miesięcy. Jeszcze nie ma śniegu, jest dość pochmurno, zdarza się, ze często pada. Uczucie ciągłej ciemności z jednej strony lekko przytłacza, ale z drugiej – czemu nie nadrobić miliona seriali na rzutniku skoro ciemno robi się już o 15stej?

Pod koniec miesiąca Black Friday, w sklepach są promoszki dużo lepsze niż w Polsce. W tym roku kupiłam kosiarkę do trawy za 1/3 polskiej ceny. Wysyłając ja podpatrzyłam, ze byli tacy, co kupowali nawet telewizory… 🙂

Grudzień

Przede wszystkim – ŚWIATEŁKA! Adwent oznacza wyciąganie dekoracji. Świąteczne szwedzkie światełka to coś, co odbija się od śniegu i sprawia wrażenie ze jest ich jeszcze więcej! Wraz z pierwszym weekendem adwentu czuć już święta, tak na serio. Domy przyozdabiają miliony lampek, wieńce wiszą na drzwiach a w domach pala się pierwsze świeczki na adwentowych świecznikach. Z perspektywy czasu strasznie zazdroszczę szwedom tego lekkiego pośpiechu.

Nie dajcie się skusić na grzane wino na targu świątecznym – najprawdopodobniej lepiej będzie jak zróbicie sobie swoje i zabierzecie w termosie. Szwedzki „glogg” jest okrutnie słodki, i jeśli będzie sprzedawany poza restauracja albo System Bolaget to o jakiejkolwiek zawartości alkoholu możecie zapomnieć. W ramach popełnionych oszczędności proponuję kupić prażone migdały z karmelem i wanilia – ten smak zostaje w głowie na długo, na pewno nie pożałujecie!

Pamiętajcie o Świętej Łucji, zejdźcie dużo szafranowych lussekatter i kupcie wszystkim piękne prezenty! 🙂

Pod koniec grudnia mamy przesilenie zimowe – oznacza to koniec zmęczenia ciemnością . Niedługo zacznie solidnie sypać śniegiem i będzie można chodzić na łyżwy, narty, biegówki….

Tabela świąt szwedzkich

Poniżej harmonogram, bo lubię tabelki 🙂 Wytłuszczone macie röda dagar (dni dla większości wolne).

Kiedy	Święto/Obyczaj	Nazwa Szwedzka	2019	2020
1 stycznia	Nowy Rok	Nyårsdagen	wtorek	środa
6 stycznia	Objawienie Pańskie	Trettondagen	niedziela	poniedziałek
13 stycznia	Koniec Świąt Bożego Narodzenia	Tjugondedag jul lub tjugondag Knut
14 lutego	Walentynki	Alla hjärtans dag	czwartek	poniedziałek
ostatni wtorek karnawału	Tłusty Wtorek	Fettisdagen	5 marca	25 lutego
8 marca	Dzień Kobiet	Internationella kvinnodagen
	Wielki Piątek	Långfredag	19 kwietnia piątek	10 kwietnia piątek
	Wielka Sobota	Påskafton	20 kwietnia sobota	11 kwietnia sobota
	Wielkanoc	Påskdagen	21 kwietnia niedziela	12 kwietnia niedziela
	Poniedziałek Wielkanocny	Annandag Påsk	22 kwietnia poniedziałek	13 kwietnia poniedziałek
30 kwietnia	dzień przed Dniem Walpurgii	Valborgsmässoafton
1 maja	Dzień Walpurgii/Święto Pracy	Första Maj	środa	piątek
21 maja	Wniebowstąpienie Pańskie	Kristi Himmelfärds dag	30 maja czwartek	21 maja czwartek
druga niedziela maja		Mors dag
6 czerwca	National Day	Sveriges Nationaldag	czwartek	sobota
	Zielone Świątki	Pingstdagen	9 czerwca niedziela	31 maja niedziela
(20-26 czerwca) w weekend najbliższy nocy świętojańskiej	Przesilenie Letnie	Midsommar	22 czerwca sobota	20 czerwca sobota
koniec sierpnia	Uczta Rakowa	Kräftskiva
trzeci czwartek sierpnia	Premiera Kiszonego Śledzia	Surströmmingspremiär
31 października	Halloween	Halloween	czwartek	sobota
	Wszystkich Świętych	Alla Hegons Dag	2 listopada sobota	31 października sobota
10 listopada	dzień przed Dniem Świętego Marcina	Mårtensafton lub Mårten Gås
13 grudnia	Świętej Łucji	Luciadagen [link]	13 grudnia
25 grudnia	Boże Narodzenie	Juldagen	środa	piątek
26 grudnia	Drugi dzień świąt	Annandag jul	czwartek	sobota